Ustaz Ishak Mat Aris

Pendahuluan

Ketika kempen pilihanraya semakin rancak selepas pembubaran parlimen tahun 1990, kami di Lajnah Penerangan Negeri sedang menyusun program ceramah berkelompok bagi kawasan-kawasan yang akan ditandingi oleh PAS. Saya mencadangkan beberapa nama veteran PAS yang mempunyai kebolehan untuk bercakap mengenai perjuangan PAS kerana peluang untuk menjemput tenaga penceramah dari luar agak sukar. Antara veteran PAS yang saya kenali kebetulan sekampung pula ialah Allahyarham Ustaz Ishak Mat Aris atau panggilan di kampung ialah Lebai Sahak, Allahyarham Haji Sulaiman Md Amin dan Allahyarham Haji Aziz Kampung Geylang, Jelebu.

Mereka memang ‘hardcore’ dan mampu berdiri bercakap lama tentang perjuangan Islam yang diterajui oleh PAS. Di antara mereka bertiga itu, Allahyarham Haji Abdul Aziz paling ‘kogheh’ bila tercabar. Beliau mampu berhujah dan ayat-ayat alQuran keluar macam air dari mulutnya. Haji Sulaiman pula lebih banyak bercakap tentang sejarah PAS dan bacaan beliau tentang susur galur parti-parti politik tahun 50an dan 60an cukup mengkagumkan. Haji Sulaiman dan Lebai Sahak pernah berkerja di Singapura, sehinggakan ada cakap-cakap orang bahawa nama Kampung Geylang ( nama dalam pentadbiran negeri ialah Kampung Gelang) di Pertang itu diserasikan oleh mereka berdua. Kehadiran mereka di kampung memang dicemburui oleh jejuak UMNO lantaran keketalan mereka dalam perjuangan PAS. Terbinanya Balai Islam ( surau) di tanah Haji Sulaiman menjadi tumpuan orang ramai.

Di Balai Islam itulah juga Lebai Sahak menyampaikan kuliah agama secara mingguan. Di sana jugalah beliau menghembuskan nafas terakhirnya ketika mempengerusikan mesyuarat Lajnah Bangunan BPPNS pada tanggal 18 Mei 1997.

Latar Belakang

Ustaz Ishak Mat Aris dilahirkan di Mukim Seri Menanti pada 24 Julai 1932. Memulakan kerjayanya sebagai tentera British di Singapura dalam tahun 1950an dalam bidang automobil. Beliau mempunyai kepakaran dalam kajisawat injin kenderaan dan pernah membuka pusat latihan kajisawat kenderaan di Kuala Pilah selepas bersara dari tentera. Jasa beliau membuka pusat ini mendapat pengiktirafan Menteri Besar waktu itu. Ramai tenaga belia anak-anak bangsa mendapat bimbingan beliau dan rakan-rakannya.

Ketika di Singapura, Ustaz Ishak sempat mengikuti pengajian agama di Madrasah AlJoned dan beliau boleh menguasai bahasa Inggeris dengan baik. Di sanalah jugalah beliau menaruh minat dalam perjuangan Islam ekoran dari kemuncaknya Rusuhan Natrah yang cukup terkenal itu. Sekembalinya ke tanah air, beliau terus aktif dalam PAS dan pernah diamanahkan sebagai Ketua Pemuda PAS negeri dalam tahun 1960an.

Selepas penutupan pusat latihan kajisawat di Kuala Pilah, Ustaz Ishak telah berhijrah ke Ipoh, Perak. Bermacam-macam kerja dilakukannya untuk menyara ahli keluaraga yang ramai. Kerja terakhirnya sebelum bersara wajib tahun 1985 ialah di Majlis Perbandaran Ipoh. Kembalinya ke kampung itu memang ditunggu-tunggu oleh Haji Sulaiman dan Haji Abdul Aziz, mereka berjaya menubungkan cawangan PAS Kg Geylang dan menjadikan Balai Islam Geylang sebagai pusat kegiatan kemasyarakatan.

Dilantik Pesuruhjaya

Ekoran dari keaktifan beliau dalam parti selepas pilihanraya 1990, PAS Pusat telah menaruh keyakinan untuk menyerahkan ‘baton’ kepimpinan negeri kepada beliau pada sesi 1993/97. Di bawah kepimpinan beliau, banyak masalah dalaman dapat diatasi dan boleh dikatakan tempoh tersebut sebagai ‘tahun ceria’ kerana hubungan organisasi segenap peringkat cukup baik. Namun, kedudukan kewangan beliau memang menyedihkan dan penyusun sendiri begitu simpati dengan kedhaifan beliau. Allahyarham pernah memberitau penyusun tentang keuzurannya tetapi beliau bertekad untuk terus berjuang walaupun jatuh tersungkur.

Kata-kata beliau ini memang terakam dalam laporan tahunan Mesyuarat Agong Tahunan PAS Kawasan Jelebu 1997. Apabila mendapat panggilan telefon berita kematiannya, penyusun terbungkam dalam keharuan apabila dinyatakan Allahyarham memang rebah sewaktu mengendalikan mesyuarat parti di Balai Islam Geylang. Ratusan orang telah datang menziarahi Allahyarham dan sholat jenazahnya diimamkan oleh Tuan Guru Haji Jaliluddin Abdul Wahid. Beliau meninggalkan seorang balu bernama Puan Darwiah Mohd Shariff berserta 10 orang anak dan berbelas cucu. Semoga Allah mencucuri rahmat ke atas ruhnya dan menempatkan beliau dalam golongan yang dijanjikan Allah dalam kebaktian terhadap agamaNya. Amin.

.
( rencana ini pernah disiarkan dalam Harakah 20 Mei 1997)

Haji Wan Ibrahim Pak Kadir- Solidarity Scholar

Haji Wan Ibrahim Pak Kadir

Haji Wan Ibrahim was born in 1894 at Bendang Daya, Patani. He was the brother of Pak Da Ail Patani, a famous teacher in Mecca. Since his brother was nicknamed Pak Da, Haji Wan Ibrahim was given the nickname Pak Cu Him. Since he was small, he was brought up by his father in accordance with Islam. He was sent to a religious school in Bermin, Patani.

.

In the year 1912, he furthered his studies in Mecca. While in Mecca, he studied with his uncle, Pak Chik Wan Daud. He was very fluent in the Arabic language as a result of being raised in Mecca. He had a talent for writing Arabic poems, and had a handwritten a book entitled ´Qawaid al-Fiqhiah´. His talent was acknowledged and thus he was given the authority to educate Muslims in Masjidil Haram for several years. Pak Cu Him lived in Mecca for twelve years and met some famous teachers there including Sahibul Fadzilah Sheikh Yahya Patani, Sahibul Fadzilah Tok Ramli, Sahibul Fadzilah Sheikh Muhammad ´Ali Maliki and Sahibukl Fadzilah Sheikh Muhammad Mukhtar al-Jawi.Upon returning to his homeland, Pak Cu Him took over his father-in-law´s pondok (village religious school) at Gajah Mati after marrying the latter´s daughter, Hajah Zainab in 1926.

.

In 14 November 1931, Syeikhul Islam in Kedah, Haji Wan Sulaiman bin Wan Sidek authorized Pak Cu Him to teach religious subjects in Kedah Darul Aman. The pondok at Gajah Mati under his leadership received many positive reactions and the students came all the way from Jambi, Mendailing, Patani, Kelantan, Negeri Sembilan, Johor, Perak and Kedah. During its peak, the number of students were as many as 500. In his teachings, Pak Cu Him followed and continued the ways set by Tok Ayah Che´ Dol in Gajah Mati´s pondok (religious shed) that is teaching Arab while giving priority to Arabic Grammar, Morphology (Saraf), Slang (Loghat), Poetry (Syair) and Mantiq. Other subjects such as Divine Unity (Tawhid), Jurisprudence (Fiqh) were also taught by him besides the knowledge of the Qur´an and Hadith.

.

He enjoyed teaching Arabic poetry like Ibnu ´Uqail´s poems which he himself had penned in Arabic, while conversing and teaching. His favourite subjects included Divine Unity (Tawhid) and Origin of Religion (Usuluddin) which made his teachings interesting as he linked some poems to the subjects. The grammar books that he used as guidance in his writings were Sheikh Jamaluddin Ibni Hisham´s book entitled “Syarah Al-Qutur” and “Syarah Al-Syuzur” whereas the Fiqh books that he used were “Al-Tahrir´ and “Fathul-Wahhab” written by Sheikh Zakaria Al-Ansari.

.

In his community, Pak Cu Him was a scholar who emphasised the need for unity. He witnessed how the Middle East Arabs were in complete confusions as they were not united and were reluctant to come to an agreement. He was also worried about the conditions of the Malays in Pattani that were made unsettled by the government of Thailand. Realising these issues, the leader of Mukim Padang Pusing together with the Imams and other leaders of the villages in Mukim, where the pondok Gajah Mati was, gathered to hold a meeting with Tuan Guru Haji Ismail Che´ Dol, Haji Awang (father of Tuan Guru Haji Ahmad Rabat) and Tuan Guru Haji Ahmad Rabat including Pak Cu Him. The goal was to draft a set of ruling to unite people in the district.The treaty of “Jam´iaitul Ittihadiyah” which was signed on 17th August 1926 was also known as (The Union Gathering).

.

The disciples and students of the pondok received clarifications that whoever refused to cooperate with the leaders, imam and Tuan Guru would be punished. Among the punishments were as follows:-

.

1. He will not be visited by anyone when taken ill.

2. Ignore his feast.

3. No one will come to give their condolences during his death except for the two men who

will bury him.

4. No hospitality from the doctors and midwives.

5. His grave to be isolated from other graves.

.

Many conspired to catch those who violated traditional and Shari´ah laws and hand them over to the government to be punished according to the laws of the State. To strengthen religious deeds, the party agreed to forbid the disciples in Mukim Padang Pusing to have a feast on Friday except for Maulid Nabi. The same applied to the feast that was held for three days after Hari Raya Haji and during the 2nd till the 7th of Shawal.Pak Cu Him had time to finish his book entitled “Fathul Jalil Wa Syifa Ghalil” by 30th June 1966. In his writings, he wrote 51 Arabic poems and summarised or discussed every couplet in Malay. This book was regarding the incredible attributes of Allah Almighty.

.

Other than this published book, there were many other notes jotted down in Malay and Arab regarding religious fatwas and sermons that were left unpublished. Many Arabic poems were discovered together with explanations about Arabic grammar that were orderly arranged in his keeping.Sahibul Fadzilah Haji Wan Ibrahim bin Haji Wan Abdul Kadir passed away on the 11 Syawal 1388H (11th January 1968). He was buried in the cemetery at the old mosque in Gajah Mati village near the grave of Tok Ayah Haji Ismail Che´ Dol.

Ulama Rembau

Haji Mohd Yatim Bin Zainal Abidin ( 1903 – 1979)

Latar Belakang

Allahyarham Haji Mohd Yatim Bin Zainal Abidin dilahirkan dalam tahun 1903 bersamaan 1320 Hijrah di Kampung Tanah Datar, Kota dalam Daerah Rembau. Bapanya dari suku Tanah Datar dan manakala ibunya orang Biduanda. Beliau anak pertama dari dua adik beradik.

Pendidikan

Haji Mohd Yatim mula mendapatkan pendidikan di Sekolah Melayu Kota sehingga Darjah Empat. Bapanya menyimpan hasrat supaya anak lelakinya itu menjadi orang alim dalam agama. Lalu beliau menghantar Allahyarham mengaji agama di pondok- pondok dalam Negeri Kedah dan Kelantan ketika usianya menjangkau 20an. Mengikut riwayatnya, beliau pernah berguru dengan Allahyarham Tok Kenali tokoh ulama terbilang dari Kelantan. Sekembalinya ke kampung halaman, beliau bertemu jodoh dengan Hajjah Aminah Binti Haji Tahadan ketika usianya telah 32 tahun. Mereka dikurniakan anak lelaki dalam tahun 1936.

Belayar Ke Mekah

Tidak beberapa lama selepas itu, Allahyarham membawa isteri dan anak kecilnya menunaikan rukun Islam kelima. Beliau bertekad untuk menetap di Mekah untuk melanjutkan pengajian agamanya. Allahyarham menuntut di Darul Ulum Masjidilharam Al Makkahtul Al Mukarramah. Mereka memperolehi anak perempuan di sana tetapi Allah SWT lebih menyayangi puterinya ini dan meninggal dunia dalam usia masih kecil. Dijangkakan Haji Mohd Yatim menuntut di Mekah selama hampir 4 tahun sebelum balik ke tanahair.

Membuka Madrasah

Sekembalinya dari Mekah, Allahyarham terus menggunakan ilmu yang telah dipelajari untuk berbakti. Beliau telah menubuhkan sebuah sekolah pondok di kampungnya di Ulu Gadong. Selepas dua tiga tahun membuka pondoknya, Allahyarham Haji Mohd Yatim prihatin dengan kedhaifan anak-anak yatim dan miskin untuk mendapat pengajian agama. Dengan tekad dan sokongan penduduk-penduduk kampungnya, mereka akhirnya mendirikan Madrasah Itthihadiah Ulu Gadong dan sebuah asrama untuk dihuni oleh anak-anak yatim dan miskin secara percuma. Allahyarham Haji Mohd Yatim memberikan segenap tenaganya untuk menghidupkan madrasah yang telah didirikan.

Haji Mohd Yatim juga mengajar agama sebelah malamnya di surau-surau atau masjid sekitar Daerah Rembau sehingga akhir hayatnya. Beliau juga adalah pengasas Pertubuhan Kebajikan Anak Yatim Dan Miskin Ulu Gadong. Mungkin kerana kegigihan dan kealimannya maka Dato' Haji Ipap bin Haji Abdullah, Undang Luak Rembau ketika itu telah melantik Allahyarham menjadi Kadhi Daerah Rembau bagi tahun 1954 hingga 1968.

Perwatakan

Menurut anak-anaknya, bapa mereka berperwatakan lemah lembut, tekun dalam mencari ilmu dan mendidik, mudah tersenyum dan penyabar. Sikap ini tentu menepati gaya peribadi unggul seorang guru dan alim pula dalam agama. Beliau juga seorang bersederhana dalam berpakaian dan sering berserban, berbaju Melayu dan berkain pelekat sahaja.

Dengan isterinya Hajjah Aminah Binti Haji Tahadan, mereka dikurniakan 11 orang cahaya mata iatu 4 lelaki dan 7 perempuan. Setelah isterinya meninggal dunia, Allahyarham berkahwin kali kedua dengan Hajjah Sarah Binti Haji Maarof tetapi tiada memperolehi anak.

Meninggal Dunia

Allahyarham yang telah menginfakkan sebahagian besar tenaga dan usianya kepada pendidikan agama ini akhirnya dijemput Allah SWT sewaktu usianya 76 tahun. Beliau kembali ke rahmatullah pada tanggal 13 April 1979. Atas segala baktinya itu, sekolah yang didirikannya ( telah diambil alih oleh Kerajaan) diberi nama Sekolah Menengah Agama Haji Mohd Yatim. Beliau juga dianugerahkan Pingat Khidmat Lama ( PKL) dan dinobatkan sebagai Tokoh Ulama Silam Negeri Sembilan sempena Sambutan Maal Hijrah 1423 yang lalu. Kita berdoa semoga ulama yang gigih ini diberkati Allah SWT jua atas sumbang bakti beliau dalam mendidik anak bangsanya. Amin.

Haji Abdul Ghani Mohd Nor ( 1887 – 1937 )

Tempat Lahir

Allahyarham Haji Abdul Ghani Mohd Nor dilahirkan di Chengkau, Rembau dalam tahun 1887. Beliau dari suku Tanah Datar. Dikatakan pernah belajar di Sekolah Melayu Chengkau tahun 1900. Kemudian mengaji agama dengan Allahyarham Haji Mustapha Linggi selama 5 tahun.

Jawatan Kadhi

Dalam tahun 1926, beliau dilantik sebagai Kadhi Daerah Tampin. Semasa hayatnya Haji Abdul Ghani pernah juga berkerja sebagai guru agama dan mengajar agama di masjid dan surau-surau dalam Daerah Tampin. Beliau seorang pembaca Al Quran yang terkenal dan apabila ada majlis-majlis agama, beliau kerap pula dijemput untuk membaca ayat-ayat suci Al Quran dan berqasidah.

Meninggal Dunia

Allahyarham Haji Abdul Ghani meninggal dunia di Tampin dalam tahun 1937 sewaktu usianya 50 tahun.

Ust Ghazali Kadir

Pendahuluan

Penduduk kampung kelahirannya melihat anak muda ini agak pendiam dan tidak begitu kenali. Maklumlah di masa kecilnya, bapa beliau Lebai Abdul Kadir telah berhijrah ke utara tanah air ketika negara direndung dharurat akibat angkara subersif kominis. Bapanya itu dikatakan antara sasaran gerombolan kominis yang bermaharajalela dan ramai penduduk kampung yang dianggap 'unggul' dicolek dan dibunuh oleh pasukan bintang tiga. Kemuncaknya, penduduk sekitar mukim berhampiran telah bersatu di bawah pimpinan orang-orang alim dan mencetuskan peristiwa bersejarah 'Perang Batu Kikir'. Dalam tragedi berdarah itu, pergerakan tersusun dari beberapa penjuru dan gema ratib zikir perang telah mengasak pekan kecil Batu Kikir yang menjadi benteng gerombolan kominis. Di sana terbukti kebatilan bagai kayu buruk dilambung gelombang arus kebangkitan semangat perang sabil.

Pendidikan

.

Ustaz Haji Ghazali dilahirkan di Kampung Jerejak, Padang Lebar pada tanggal 1 Mei 1937. Beliau mendapat pendidikan awal dari beberapa pondok di negeri Kedah dalam tahun 1940an. Bapanya salah seorang tenaga pengajar di Pondok Guar Tuan Syed di Seberang Perai hingga tahun 1950an. Kemudian Ust Ghazali memondok pula dengan Tuan Guru Haji Abdul Majid di pondok Batu Kikir, Pondok Merbok, Kedah dan seterusnya di Madrasah Al Attas, Johor Bahru. Antara sahabatnya ketika menuntut di Al Attas ialah al Fadhil S. Samahah Dato' Syeikh Haji Mohd Murtadza mufti kerajaan Negeri sembilan sekarang.

.

Beberapa tahun berikutnya, beliau mendapat kesempatan melanjutkan pengajian di Al Baqiatus-sholihat Villor dan Kolej Arab Jamaliah di Madras, India. Di pusat pengajian inilah beberapa tokoh agama terkenal di negara kita mendapat pendidikan terutama ulama-ulama dalam kepimpinan PAS. Ustaz Ghazali pernah melahirkan kekecewaannya kerana hasrat untuk memasuki Al Azhar Mesir terkandas disebabkan masalah kewangan yang menghimpit keluarganya masa itu.

.

Guru agama

.

Sekembalinya ke tanahair, beliau telah mengajar di Sekolah Menengah Chembong, Rembau dan sekolah terakhirnya di Sekolah Menengah Tunku Ampuan Durah, Seremban. Beliau mula menunjukkan kecederungan untuk aktif dalam gerakan Islam sejak di bangku sekolah lagi dan ketegasannya tidak sanggup berkompromi dalam aktiviti tidak Islamik di sekolah, akibatnya beliau mula ditekan dan akhirnya dipindahkan sebagai guru agama di penjara Seremban.

.

Kerjaya

.

Selepas bersara wajib dari perkhidmatan, Ustaz Ghazali melibatkan diri dalam bidang penulisan di negerinya dan pernah dilantik menjadi pemberita sambilan bagi akhbar perdana Berita Harian. Di samping itu penglibatan beliau dalam perkhidmatan bersama agensi menunaikan umrah dan haji juga terserlah. Beliau turut bersama dalam perjuangan PAS dan pernah diamanahkan menerajui kepimpinan PAS Negeri sembilan sebagai Pesuruhjaya dalam era kepimpinan ulama di akhir 1990an. Allahyarham Ustaz Ghazali juga terus aktif memberi kuliah agama di beberapa masjid dan surau di Daerah Seremban sehingga ke akhir hayatnya.

.

Meninggal dunia

.

Allahyarham Ustaz Ghazali Kadir menghembuskan nafas terakhirnya di Hospital Besar Seremban dan sebelum itu beliau baru kembali dari menunaikan umrah. Allahyarham telah meninggalkan seorang balu dan sepuluh orang anak. Jenazahnya dikebumikan di tanah perkuburan Makam Syeikh Mohd Said di Jalan Sikamat, Seremban. Semoga Allah mencucuri rahmat ke atas ruhnya. Amin.